Definities
We hebben als Keen Design een woordenlijst online staan om mensen te helpen wat meer duidelijkheid te krijgen over ons vakgebied:
User experience design
User experience design is een design discipline waarin de ervaring van de eindgebruiker met het (digitale) product centraal staat, omdat die ervaring bepalend is voor het succes van dat product.
User interface design
User interface design is het ontwerp van de user interface (UI of GUI voor Graphical User Interface) van digitale producten en diensten.
Donald Norman en Apple
Donald Norman heeft ooit uitgelegd hoe bij Apple de term user experience design is ontstaan en wat daarmee wordt bedoeld. Alles wat de ervaring van de gebruiker beïnvloedt. Met die uitleg maakte hij het verschil tussen user experience design en user interface design al duidelijk; hij noemt het ontwerp van digitale producten letterlijk als onderdeel van user experience design.
Jesse James Garrett
In 2000 publiceerde Jesse James Garrett (bij Adaptive Path, inmiddels overgenomen door Capital One) zijn The Elements of User Experience Design.
Garrett modelleerde een productstrategie, van abstract/conceptueel als basis tot visual design, die in zijn geheel de user experience bepaalt. In 2010 heeft hij in een nieuwe versie van zijn boek de invulling van het model vernieuwd naar de modernere digitale wereld. Het onderliggende model is gelijk gebleven.
En in dat model is "interface design" dus ook een onderdeel van user experience design.
Klinkt goed
Als dit al sinds 2000 duidelijk is, wat is dan eigenlijk het probleem?
In de praktijk halen mensen de termen "user experience design" en "user interface design" vaak door elkaar. Ontwerpers in Nederland gebruiken uiteenlopende beschrijvingen voor zichzelf. Logisch dat het niet duidelijk is voor mensen buiten het vakgebied.
De uitdaging ligt wel wat dieper, maar daar zal ik een volgend artikel wat over vertellen. Voor nu is het wellicht vooral van belang om te stellen dat voor een user interface designer het ontwerpen van schermen de hoofdactiviteit is en dat voor een user experience designer het ontwerpen van schermen één van de activiteiten is.
Voor beide geldt dat gebruikers een belangrijke rol spelen ("it's in the name!"). Voor de user interface designer is dat met name voor gebruikerstesten; voor de user experience designer begint het met user research en worden gebruikers door het hele traject betrokken, inclusief de gebruikerstesten bij het schermontwerp.
Waarom is dit onderscheid van belang?
Het onderscheiden van deze rollen en ook de andere rollen in het model van Garrett heeft direct effect op de kwaliteit van het digitale product. Een user interface designer of een visual designer die schermen ontwerpt is een kei in het creëren daarvan, met alle complexiteit en mogelijkheden die dat tegenwoordig met zich meebrengt. Daar zit heel veel concreet detailwerk in.
Een user experience designer begint zijn werk juist op een veel abstracter niveau en zal dus ook goed onderzoekwerk moeten kunnen doen. En de analytische kwaliteiten moeten hebben om de problemen te vertalen naar oplossingen.
Afsluitend met een retorische vraag
Afgaand op Garrett's model en alle complexiteit die sinds 2000 ons vak groter heeft gemaakt, bestaat er dan wel zoiets als een user experience designER? Of is er vooral een user experience design dat door meerdere specialisten wordt gevormd en is er een user experience architect die de dirigent speelt in dit orkest?
